Zmarł Jerzy Płażewski, nestor krytyki filmowej
Jerzy Płażewski, wybitny krytyk filmowy i historyk kina, juror najważniejszych festiwali filmowych świata, zmarł 5 sierpnia 2015 romku w Warszawie. W podręcznym archiwum miał notatki dotyczące około 14 tys. obejrzanych filmów.
Widział ich dużo więcej, ale – jak mawiał – na chłam szkoda mu było miejsca w zeszycie.
"Zawsze dbałem o to, żeby pisać czytelnie i żeby pamiętać o tym, że do kina się idzie przede wszystkim dla przyjemności, a nie z innych względów, uznawanych za szczytne – mówił Jerzy Płażewski w rozmowie z okazji jego 90. urodzin, przeprowadzonej przez Polski Instytut Sztuki Filmowej. – Chciałem tym idącym do kina dla przyjemności tę przyjemność jeszcze podwyższać, skoro się wskaże rzeczy, których sami być może nie dostrzegli."
W tym samym wywiadzie opowiadał o sensie i celu swojego zawodu.
"Wydaje mi się, że krytyka zawsze będzie potrzebna. Lepsza czy gorsza. Rozważne skomentowanie twórcy jest potrzebne i twórcy, i jego odbiorcom. Przynosi rzeczy, których często nie może sam twórca sobie wyobrazić. Wydaje się, że właśnie taki pośrednik pomiędzy widzem i filmem jest konieczny. Wracam do idei, że oglądanie filmów, bo już nie samo chodzenie do kina, jest czymś robionym dla przyjemności. Żeby tę przyjemność zwiększać udział krytyki powinien się do tego przyczynić."
Jerzy Płażewski urodził się w Siedlcach 27 sierpnia 1924 roku (niedługo obchodziłby 91. urodziny). Był synem Ignacego Płażewskiego, popularyzatora i historyka fotografii, autora "Dziejów fotografii polskiej". W okresie II wojny światowej Jerzy Płażewski był redaktorem naczelnym konspiracyjnego pisma "Młody Nurt" (1942–1944), wydawanego przez młodzieżówkę organizacji Miecz i Pług.
Ukończył studia w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (1950). Już jako student publikował recenzje filmowe m.in. w "Odrodzeniu", do czego zachęcił go sekretarz redakcji, Tadeusz Konwicki. Płażewski zadebiutował tam w maju 1948 roku recenzją z filmu "Rodzina Froment" Juliena Duviviera.
Od 1949 pracował w tygodniku "Film" i publikował recenzje w "Życiu Literackim". W latach 1952–1956 był kierownikiem działu filmowego w "Przeglądzie Kulturalnym", a od 1956 do 1957 kierował miesięcznikiem "Film na świecie". W 1960 roku założył w Warszawie Kino Dobrych Filmów "Wiedza" znajdujące się w Pałacu Kultury i Nauki i kierował nim do 1985.
W 1965 obronił pracę doktorską z filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1968 był kierownikiem działu zagranicznego miesięcznika "Kino"– członkiem redakcji tego pisma został do końca życia.
W portalu Stopklatka od 2014 roku pisał o "filmach, które warto znać". Ostatni tekst, o filmie "Męski, żeński" Jean-Luca Godarda, ukazał się 3 sierpnia 2015 – dwa dni przed śmiercią krytyka.
Napisał wiele książek poświęconych światowemu kinu. Wielokrotnie zasiadał w jury festiwali filmowych, m.in. w Cannes (od 1956 roku – rekordzista, jeśli idzie o staż), Berlinie, San Sebastián, Moskwie, Acapulco, Locarno, Karlowych Warach, Mannheim, Mar del Plata, Gdyni i Krakowie.
Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI. Otrzymał dwukrotnie Nagrodę im. Karola Irzykowskiego (1958, 1971). W 2008 został odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze "Gloria Artis". W roku 2014 otrzymał Nagrodę ZAiKS im. Krzysztofa Teodora Toeplitza.
"Od ponad sześciu dekad towarzyszył widzom w poznawaniu świata filmu jako krytyk i historyk – podkreśla SFP. – Dzięki osobistym przyjaźniom z dyrektorami międzynarodowych festiwali był często łącznikiem Polski z kinem światowym. Nawet gdy na festiwalach nie było polskich filmów, był na nich Jerzy Płażewski."
Książki Jerzego Płażewskiego
- 1947 – "Druga wojna światowa: chronologiczne zestawienie zdarzeń od Monachium do Poczdamu: 28 XI 1938 – 2 VIII 1945"
- 1951 – "Fotografowanie nie jest trudne"– łącznie 10 wydań
- 1952 – "Szabla i pióro: rzecz o jenerale Hauke-Bosaku"
- 1952 – "Szkice filmowe"
- 1956 – "Filmy, które pamiętamy"
- 1957 – "Filmowcy radzieccy i ich dorobek (1918-1957)"
- 1957 – "Mała historia filmu w ilustracjach"
- 1961 – "Język filmu"– łącznie 3 wydania
- 1968 – "Historia filmu dla każdego"– łącznie 6 wydań (7. rozszerzone 2010)
- 1973 – "200 filmów tworzy historię najnowszą kina"
- 1980 – "Historia filmu francuskiego 1895-1989"
- 2005 – "Historia filmu francuskiego 1895-2003"
- 2010 – "Historia filmu 1895-2005"
Źródło: tvn24pl, wyborcza.pl, PAP, oprac. JRK
