Nagroda POLIN za popularyzację historii Żydów z Dukli
Jacek Koszczan, popularyzator historii Żydów z Dukli na Podkarpaciu, otrzymał 20 października 2016 Nagrodę Polin. To prestiżowe wyróżnienie przyznawane jest przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN za aktywne działania na rzecz ochrony pamięci o historii polskich Żydów.
Laureat Nagrody Polin otrzymał w 2016 roku pamiątkową statuetkę oraz 10 tysięcy złotych. Uroczysta gala wręczenia nagrody z udziałem wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego odbyła się 20 października 2016 w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.
"Dbamy w Dukli o kulturę żydowską, dbamy o pamięć o naszych nieżyjących już mieszkańcach, których jedyną winą, gdy ginęli, było to, że byli innego wyznania. A to byli nasi mieszkańcy, to byli nasi sąsiedzi, którzy tworzyli historię naszej miejscowości"– mówił wzruszony Jacek Koszczan, założyciel i prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej – Sztetl Dukla.
Podkreślił też, że dzięki projektom edukacyjnym stowarzyszenia młodzież w Dukli i okolicach uczy się szacunku dla innych kultur, w tym dla kultury żydowskiej – "Warto pracować, warto robić to, co robimy i myślę, że będzie w końcu normalnie"– dodał laureat.
Dukla to miejscowość, w której przez lata Żydzi stanowili większość mieszkańców; w czasie okupacji w latach 40. wielu z nich zginęło w niemieckim obozie zagłady w Bełżcu.
Praca stowarzyszenia, które w swojej nazwie nawiązuje do określenia dawnego żydowskiego miasteczka, polega na dokumentowaniu i popularyzowaniu wiedzy o Żydach z Dukli na Podkarpaciu. Tworzą je osoby, które wraz z laureatem nagrody zainicjowały między innymi wzniesienie pomnika upamiętniającego 70-lecie zagłady dukielskich Żydów, a także są społecznymi opiekunami cmentarzy żydowskich i ruin synagogi w Dukli. Dzięki staraniom Koszczana udało się również doprowadzić do uhonorowania dwóch polskich rodzin z okolic Dukli odznaczeniami Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
"Tegoroczna Nagroda POLIN ma zwrócić uwagę na to, że dziesiątki osób na polskiej prowincji stara się chronić pamięć o żyjących tam przez setki lat Żydach. Robią to bez żadnego rozgłosu, z potrzeby serca. Ich praca zasługuje na najwyższe uznanie, szacunek i wsparcie"– zaznaczył Tomasz Pietrasiewicz, członek kapituły konkursu. Pietrasiewicz Nagrodę Polin zdobył w ubiegłym roku; jest dyrektorem Ośrodka "Brama Grodzka – Teatr NN" w Lublinie, który realizuje edukacyjne i artystyczne projekty poświęcone dziedzictwu lubelskich Żydów.
Muzeum Polin przyznało także wyróżnienia, które otrzymali Robert Augustyniak (przywraca pamięć o społeczności żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim) i Mirosław Skrzypczyk (działa na rzecz dziedzictwa żydowskiego w Lelowie i w Szczekocinach).
Nagroda Specjalna za całokształt pracy trafiła do Jana Jagielskiego z Żydowskiego Instytutu Historycznego.
"Polacy i Żydzi żyli przez setki lat na tej samej naszej, wspólnej ziemi. Dlatego tak ważne jest, by dzisiaj być razem, pamiętać o sobie i wzajemnie się szanować"– powiedział Jagielski.
W tym roku nominacje do nagrody, przyznawanej przez kapitułę konkursu pod przewodnictwem Mariana Turskiego, otrzymało sześć osób oraz jedna instytucja. Poza laureatem i wyróżnionymi, byli to Aleksandra Markiewicz (twórczyni spotkań z kulturą żydowską w Kazimierzu Dolnym), Sławomir Pastuszka (społeczny opiekun cmentarza żydowskiego w Pszczynie) i Łukasz Połomski (założyciel projektu Sądecki Sztetl). Nominowaną instytucją był Ośrodek Edukacyjno-Muzealny "Świętokrzyski Sztetl" w Chmielniku.
28 października 2016 roku miną dwa lata od uroczystego otwarcia – z udziałem prezydentów Polski i Izraela – wystawy głównej Muzeum POLIN, określanego jako jedną z najciekawszych placówek muzealnych Europy i świata. Podczas gali Muzeum POLIN jako "wzorcową instytucję" chwalił minister kultury. "Muzeum Historii Żydów Polskich jest wielkim osiągnięciem i ważnym elementem polskiej i naszej wspólnej polityki historycznej. Wszyscy – ponad podziałami – jesteśmy dumni, że mamy taką instytucję, która krzewi ważne wartości i normy"– podkreślił Piotr Gliński.
