Po raz dwunasty został wręczony Transatlantyk – doroczna nagroda Instytutu Książki dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą. Otrzymał go tłumacz literatury polskiej na język rumuński Constantin Geambaşu. Wręczenie nagrody miało miejsce 24 czerwca 2016 roku w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego.

"To nagroda dla wybitnych osób popularyzujących język, literaturę, piśmiennictwo i – co za tym idzie – naszą polską kulturę za granicą"– mówił podczas uroczystości dyrektor Instytutu Książki Dariusz Jaworski.

Constantin Geambaşu, urodzony w 1948 roku, jest slawistą, polonistą i niezwykle zasłużonym popularyzatorem literatury polskiej. Od lat kieruje zespołem wykładowców języka polskiego na Uniwersytecie Bukareszteńskim, wykłada literaturę polską, jest autorem kilkudziesięciu prac naukowych, współautorem słowników oraz podręczników dla studentów i uczniów szkół podstawowych. Ma na swoim koncie tłumaczenia ponad pięćdziesięciu polskich książek (proza, eseistyka, poezja, teoria literatury), które ukazały się w najbardziej prestiżowych rumuńskich wydawnictwach.

Prof. Constantin Geambaşu jest niezwykle wszechstronnym tłumaczem. W jego dorobku translatorskim znalazły się między innymi dzieła Jana Kochanowskiego ("Treny"), Adama Mickiewicza ("Sonety krymskie"), Juliusza Słowackiego ("Kordian"), Zygmunta Krasińskiego, Stanisława Wyspiańskiego ("Wesele"), Władysława Reymonta ("Ziemia obiecana"), Witolda Gombrowicza ("Opętani"), Stanisława Lema ("Eden" i "Solaris"), Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza (między innymi "Zniewolony umysł" i "Rodzinna Europa"), Zbigniewa Herberta ("Pan Cogito"), Wisławy Szymborskiej, Karola Wojtyły, Olgi Tokarczuk, Aleksandra Wata, Andrzeja Szczypiorskiego, Leszka Kołakowskiego, Stefana Chwina, Andrzeja Stasiuka, Wojciecha Kuczoka, Doroty Masłowskiej.

"Lista tłumaczonych książek Constantina Geambaşu sprawia wrażenie dobrze pomyślanego i konsekwentnie realizowanego projektu artystyczno-intelektualnego, którego myślą przewodnią jest aż nadto widoczne pragnienie ukazania rumuńskiemu odbiorcy kultury polskiej w jej wielobarwności, wielowątkowości, także jej wewnętrznych splątań i problematyczności – powiedział między innymi w laudacji prof. Kazimierz Jurczak. – Bez jego talentu i wysiłku Rumuni wiedzieliby o tej literaturze na tyle mało, że kojarzenie nas wyłącznie z Sienkiewiczem byłoby nieuchronne."

Laudator podkreślił także rolę Instytutu Książki w popularyzowaniu literatury polskiej w świecie. 

"Jestem wzruszony, bo ta nagroda jest nie tylko uwieńczeniem moich wysiłków polonisty zagranicznego, ale jest również symbolem kulturowym dla wszystkich tłumaczy na świecie – mówił Constantin Geambaşu."

Wskazał na potrzebę posiadania dużego dorobku translatorskiego jako drogę wiodącą do nagród. Wyjaśnił, że w swojej pracy tłumacza kierował się potrzebą likwidowania zaległości w przekładach klasyki literatury polskiej; przekładania polskiej poezji i literatury współczesnej.

"Zaangażowałem się z pasją do wykonywania tych zdań zarówno uniwersyteckich, jak i tłumaczeniowych, dlatego że osobiście bardzo cenię kulturę i literaturę polską" – dodał Constantin Geambaşu, dziękując Instytutowi Książki za wieloletnie wsparcie.

Constantin Geambaşu jest między innymi laureatem nagrody "Książka Roku 2007" za przekład "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego i tej samej nagrody z 2014 roku za przekład "Mojego wieku" Aleksandra Wata, przyznanej przez Oddział Tłumaczy Związku Literatów Rumuńskich. W 2008 roku został uhonorowany polskim Medalem Komisji Edukacji Narodowej przyznawanym za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania, w szczególności w zakresie działalności dydaktycznej.

Ważniejsze publikacje

Przekłady

1. Stanisław Lem, "Golem XIV", Bucureşti, Editura Univers, 1997.
2. Czesław Miłosz, "Gândirea captivă" ("Zniewolony umysł"), Bucureşti, Humanitas, 1999; (drugie wydanie 2008).
3. Czesław Miłosz, "Europa natală" ("Rodzinna Europa"), Bucureşti, Editura Univers, 1999.
4. Wisława Szymborska, "Sub o singură stea" ("Pod jedną gwiazdą"), antologia (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Editura Universal Dalsi, 1999.
5. Karol Wojtyła, "Iubire şi responsabilitate" ("Miłość i odpowiedzialność"), Bucureşti, Editura MC, 1999.
6. Stanisław Lem, "Eden", Bucureşti, Editura Nemira, 1999.
7. Andrzej Szczypiorski, "Frumoasa doamnă Seidenman" ("Początek"), Iaşi, Polirom, 2001.
8. Olga Tokarczuk, "Călătoria oamenilor Cărţii" ("Podróż ludzi Księgi"), Iaşi, Polirom, 2001.
9. "Cracovia. Pagini de cultură europeană" ("Kraków na tle kultury europejskiej"), antologia, Bucureşti, Editura Paideia, 2002.
10. Czesław Miłosz, "Ţinutul Ulro" ("Ziemia Ulro"), Bucureşti, Editura Alfa, 2003.
11. Wisława Szymborska, "În râul lui Heraclit" ("W rzece Heraklita"), antologia (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Editura Paideia, 2003.
12. Wisława Szymborska, "Chwila/Clipa", wydanie dwujęzyczne, Bucureşti, Editura Paideia, 2003.
13. Leszek Kołakowski, "Conferinţa mici pe teme mari" ("Mini wykłady o maxi sprawach"), Bucureşti, Editura Paideia, 2003.
14. Andrzej Stasiuk, Iurji Andruhovîci, "Europa mea" ("Moja Europa"), Iaşi, Polirom, 2004.
15. Adam Mickiewicz, "Sonete din Crimeea/Sonety krymskie", wydanie dwujęzyczne (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Paideia, 2005.
16. Jan Kochanowski, "Treny/Lamentaţii", wydanie dwujęzyczne (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Paralela 45, 2006.
17. Witold Gombrowicz, "Posedaţii" ("Opętani"), Bucureşti, Paralela 45, 2006.
18. Czesław Miłosz, "Privind dinspre Golful San Francisco" ("Widzenia nad Zatoką San Francisco"), Bucureşti, Paralela 45, 2007.
19. Stanisław Wyspiański, "Nunta" ("Wesele"), (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Paideia, 2007.
20. Aleksander Fiut, "A fi [sau a nu fi] central-european" ("Być [albo nie być] Środkowoeuropejczykiem") (współpraca: Krystyna Godun), Bucureşti, Dominor, 2007.
21. Wojciech Kuczok, "Mizeria" ("Gnój"), Iaşi, Polirom, 2008.
22. Kazimiera Iłłakowiczówna, "În şoaptă" ("Szeptem"), wydanie dwujęzyczne (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Paideia, 2008.
23. Zbigniew Herbert, "Pan Cogito", Bucureşti, Paideia, 2008.
24. Dorota Masłowska, "Albă ca zăpada şi roşu bolşevic" ("Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną"), Bucureşti, Editura Trei, 2008.
25. Juliusz Słowacki, "Kordian", (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Paideia, 2010.
26. Zygmunt Krasiński, "Nedivina comedie", ("Nie-Boska komedia"), Bucureşti, Paideia, 2010.
27. "Studii de imagologie polonă" ("Studia o imagologii polskiej"), (współpraca: Krystyna Godun), Bucureşti, Editura Universităţii, 2010.
28. Władysław St. Reymont, "Pământul făgăduinţei" ("Ziemia obiecana"), t. I-II, Bucureşti, Editura Lider, 2011.
29. Czesław Miłosz, "Podul de catifea" ("Aksamitny most"), antologia (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Bucureşti, Editura Art, 2012.
30. Aleksander Fiut, "Czesław Miłosz – un Guliver al secolului al XX-lea" (szkice krytyczne), Bucureşti, Editura Universităţii, 2012.
31. Bolesław Leśmian, "Lunca", antologia (współpraca: poetka Passionaria Stoicescu), Timişoara, Editura Excelsior Art, 2013.
32. Aleksander Wat, "Secolul meu. Confesiunile unui intelectual european. Convorbiri cu Czesław Miłosz", Bucureşti, Humanitas, 2014.
33. Stanisław Lem, "Solaris", Bucureşti, Editura Paladin, 2014.
34. Wisława Szymborska, "Portret din memorie", Bucureşti, Lider, 2014.
35. Tadeusz Różewicz, "Poem deschis", antologia, Bucureşti, Humanitas fiction, 2014.
36. Ryszard Krynicki, "Poeme alese", antologia, Timişoara, Excelsior Art, 2014.
37. Leszek Kołakowski, "Prezenţa mitului", Bucureşti, Curtea Veche, 2014.
38. Leszek Kołakowski, "Este Dumnezeu fericit?", Bucureşti, Curtea Veche, 2014.
39. Jan Paweł II, "În mâinile Domnului", Humanitas, 2015.
40. Piotr Sommer, "Dimineața pe pământ" ("Rano na ziemi"), antologia, Bistrita, Charmides, 2015.
41. Przemysław Czapliński, "Polonia în schimbare. Modernitatea târzie şi marile noastre naraţiuni", Bucureşti, Paideia, 2015.
42. Ks. Jan Twardowski, "Vremea nedespărţirii" ("Czas bez pożegnań"), antologia (współpraca: Bogdan Polipciuk), Oradea, Ratio et Revelatio, 2015.
43. Wincenty Okoń, "Didactică generală. Compendiu" ("Zarys dydaktyki ogólnej"), Bucureşti, EDP, 1974.
44. Franciszek Urbańczyk, "Didactica pentru adulţi" ("Dydaktyka dla dorosłych") Bucureşti, EDP, 1975.
45. Jarosław Rudniański, "Cum să înveţi" ("Jak się uczyć"), Bucureşti, EDP, 1976; ediţia a II-a, All, 2001.
46. Wincenty Okoń, "Învăţământul problematizat în şcoala contemporană" ("Nauczanie problemowe we współczesnej szkole"), Bucureşti, EDP, 1978.
47. Ludwik Bandura, "Elevii dotaţi şi dirijarea instruirii lor" ("Uczniowie zdolni i kierowanie ich kształceniem"), Bucureşti, EDP, 1978.
48. Ziemowit Włodarski, "Legităţile psihologice ale învăţării şi predării" ("Psychologiczne prawidłowości nauczania i uczenia się"), Bucureşti, EDP, 1980.
49. Henryk Markiewicz, "Conceptele ştiinţei literaturii" ("Główne problemy wiedzy o literaturze"), Bucureşti, Editura Univers, 1988.
50. Jakub Karpiński, "ABC-ul democraţiei" ("Elementarz demokracji"), Bucureşti, Humanitas, 1993.
51. Piotr Wierzbicki, "Structura minciunii" ("Struktura kłamstwa"), Bucureşti, Editura Nemira, 1996.

Książki

1. "Maria Dąbrowska. Proza interbelică", Editura Medro, Bucureşti, 1996, 218 p.
2. "Ipostaze lirice şi narative", Editura Medro, Bucureşti 1999, 226 p.; ediţia a II-a, Bucureşti, Editura Universităţii, 2010.
3. "Scriitori polonezi (secolul XX)", Bucureşti, Editura Paideia, 2002, 225 p.
4. "Cultură şi civilizaţie polonă (sec. X-XVII)", Editura Paideia, 2005; 2009, 425 p.
5. "Texte şi contexte. Incursiuni critice în literatura polonă", Editura Universităţii, Bucureşti, 2009, 250 p.
6. "Słownik frazeologiczny polsko-rumuński", Editura Universităţii, Bucureşti, 2013, 350 p. (współautor).
7. "Słownik polsko-rumuński", Polirom, Iaşi, 2014, 725 p. (współautor).

Redakcja naukowa

1. "Catedra de limbi şi literaturi slave. Scurt istoric", Bucureşti, Editura Universităţii, 2008.
2. "Bibliografia traducerilor din literaturile slave în perioada postbelică (1945–2011)", Bucureşti, Editura Universităţii, 2011.
3. Pismo naukowe "Romanoslavica" (2006-2012).

Transatlantyk

Transatlantyk to doroczna nagroda Instytutu Książki dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą. Jej celem jest uhonorowanie osoby, która ma szczególne osiągnięcia w zakresie promocji literatury polskiej na świecie. Laureatami Nagrody Transatlantyk mogą być tłumacze, wydawcy, krytycy, animatorzy życia kulturalnego.

Wyboru laureata dokonuje Kapituła Nagrody w składzie: Laurence Dyèvre (Francja), Ksenia Starosielska (Rosja), Elżbieta Tabakowska, Jerzy Jarzębski (Polska) i Karol Lesman (Holandia). Przewodniczy jej Dyrektor Instytutu Książki, Dariusz Jaworski.

Nagrodę stanowi 10 tys. EUR oraz statuetka autorstwa Łukasza Kieferlinga.

Laureaci Transatlantyku

Dotychczas laureatami Transatlantyku byli:

2005 – Henryk Bereska (Niemcy) – pochodzący ze Śląska wybitny tłumacz literatury polskiej na niemiecki
2006 – Anders Bodegård (Szwecja) – dobrze znany w Polsce tłumacz i popularyzator naszej literatury w Szwecji
2007 – Albrecht Lempp (Niemcy) – współtwórca sukcesu Polski jako gościa honorowego na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie, tłumacz między innymi Janusza Głowackiego i Jerzego Pilcha
2008 – Ksenia Starosielska (Rosja) – przekładająca od lat 60. dzieła polskich prozaików na rosyjski
2009 – Biserka Rajčić (Serbia) – tłumaczka polskich poetów, filozofów, literaturoznawców, znawczyni polskiej awangardy
2010 – Pietro Marchesani (Włochy) – wielki promotor twórczości Wisławy Szymborskiej we Włoszech

29lis'11

–

29lis'11

Zmarł wybitny polonista Pietro Marchesani

W wieku 69 lat w Genui zmarł Pietro Marchesani, wybitny włoski polonista, tłumacz polskiej poezji,... Czytaj więcej »

• Wydarzenia

8gru'11

–

8gru'11

Promocja najnowszych przekładów na język rumuński

Promocja najnowszych tytułów z literatury polskiej w przekładach na język rumuński. Bukareszt, 8... Czytaj więcej »

• Wydarzenia

Źródło: Instytut Książki, opracował: jrk